Migrena przewlekła – podstawowe informacje i objawy
Migrena to znacznie więcej niż zwykły ból głowy. Światowa Organizacja Zdrowia uznaje migrenę za jedną z najpoważniejszych chorób neurologicznych populacji ludzkiej. Dotyka 10–14% ludzi na świecie, a u 1,5–3% przyjmuje przewlekłą formę (bóle głowy ponad połowę miesięcy). Niestety, przez lata migrena bywała lekceważona („fanaberia”), choć konsekwencje chronicznych napadów są ogromne. Szacuje się, że ataki migreny obniżają jakość życia na równi z innymi poważnymi schorzeniami – ludzie rezygnują z pracy lub życia towarzyskiego z powodu ataków. Czym więc jest migrena i jak ją poznać?
Czym jest migrena?
Migrena to pierwotne (samoistne) zaburzenie neurologiczne – czyli nie ma konkretnego uszkodzenia mózgu czy naczyń za każdym bólem. Istnieją wyraźne predyspozycje genetyczne, np. w rzadszej postaci migreny połowiczoporaźnej udowodniono konkretne mutacje genowe. W migrenie bez aury mechanizmy są mniej znane, ale wiemy, że są związane z zaburzeniami neuroprzekaźników i naczyń w mózgu. Jak wyjaśnia prof. Domitrz: „Migrena jest chorobą samoistną, pierwotnym bólem głowy, czyli nie ma podłoża organicznego. Niemniej mamy szereg procesów, o których wiemy, że dochodzi do nich w trakcie napadu, a pierwotnie wydaje się, że mamy genetyczne uwarunkowanie”. Innymi słowy – migrena wynika z wrodzonej wrażliwości układu nerwowego i określonych reakcji biologicznych, które zaczynają się podczas czynnika wyzwalającego (np. stresu czy zmiany pogody).
Typowe objawy ataku migreny
Migrenie towarzyszy charakterystyczny zestaw objawów. Przede wszystkim silny ból głowy – najczęściej jednostronny, pulsujący lub tętniący. W czasie ataku ból bywa „połowiczy”, zaczyna się od jednej strony głowy, potem często rozlewa się na drugą. Cechą typową są również objawy towarzyszące: nudności i wymioty oraz silna nadwrażliwość na światło i dźwięki. Dla wielu chorych oznacza to konieczność położenia się w ciemnym, cichym pokoju, by przeczekać atak. Migrena to często też kompleks objawów pozabólowych: już dzień lub dwa przed atakiem może pojawić się drażliwość, zmęczenie, senność lub brak apetytu (tzw. objawy prodromalne). Po ataku cierpiący doświadcza utrzymującego się przez pewien czas zmęczenia, osłabienia czy problemów z koncentracją (etap postdromalny). Rzecz w tym, że jeden atak (np. trwający nawet 2–3 dni) poprzedzony jest zwykle dniami subtelnych objawów i kończy się także dniami „pogorszonego samopoczucia” – łącznie migrena trwa nawet tydzień, nie tylko moment bólu.
Migrena z aurą i bez aury
Migrena dzieli się na dwie główne postaci: z aurą i bez aury. W wersji bez aury ból głowy pojawia się bez ostrzeżenia. Migrena z aurą poprzedzona jest zaburzeniami neurologicznymi: najczęściej wzrokowymi (rozmazane plamy, „zebry”, błyski) lub czuciowymi (mrowienie, drętwienie połowy ciała). Aura zwykle rozwija się i mija w ciągu 5–60 minut, a następnie następuje ból głowy. Część chorych ocenia aurę za równie dokuczliwą, jak sam ból – szczególnie gdy pojawia się podczas ważnych czynności (np. prowadzenia auta). Istnieją też bardzo rzadkie formy (migrena połowiczoporaźna), gdzie podczas aury występuje czasowy niedowład połowiczy (porażenie nerwów). W takich sytuacjach zawsze konieczna jest ocena neurologiczna, by wykluczyć inne przyczyny (np. udar mózgu).
Migrena przewlekła – kiedy mówimy o zaostrzeniu
Mówimy o migrenie przewlekłej, gdy pacjent ma ≥15 dni bólu głowy miesięcznie przez co najmniej 3 miesiące, przy czym przynajmniej 8 z tych dni spełnia kryteria migreny. W praktyce oznacza to ból głowy co drugi dzień lub częściej. Według prof. Sławka, przewlekłe migreny „dają znacznie większą niesprawność” niż epizodyczne. Wiele osób z migreną przewlekłą to właśnie kobiety aktywne zawodowo, u których bóle potrafią trwać przez większość życia. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i zastosowanie leczenia profilaktycznego.
Migrena jest poważną chorobą neurologiczną – „żadną fanaberią”, jak podkreśla prof. Domitrz, tylko schorzeniem obciążającym pacjentów przez całe życie. Charakteryzują ją przewlekłe, pulsujące bóle głowy po jednej stronie, którym towarzyszą nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło i hałas. Często poprzedzają je przemijające zaburzenia (aura) lub objawy prodromalne. Dobrze jest rozumieć te mechanizmy – pomoże to odróżnić migrenę od innych bólów głowy. Jeśli ból głowy pojawia się regularnie, nie lekceważ go: prowadź dzienniczek ataków, opisz lekarzowi wszystko, co mu towarzyszy, i wspólnie wypracujcie plan leczenia. Dzięki nowoczesnym metodom (profilaktyka farmakologiczna, edukacja, zmiana trybu życia) migrena nie musi odebrać Ci jakości życia.
W artykule przytoczono fragmenty wywiadu własności Fundacji Chorób Mózgu z prof. Izabelą Domitrz.
Źródła: Przedstawione informacje bazują na relacjach specjalistów i aktualnej wiedzy o migrenie (m.in. materiały polskiego programu B.133, wywiady ekspertów z Chorób Mózgu oraz dane epidemiologiczne).
Artykuł powstał w ramach projektu edukacyjnego dotyczącego migreny przewlekłej. Sponsorem kampanii jest firma Teva Pharmaceutical.