Migrena charakteryzuje się nawracającym, napadowym bólem głowy, który może występować spontanicznie lub być wywołany przez różne czynniki, takie jak nieregularny sen, spożycie czerwonego wina, stres, silne zapachy. Ból trwa zazwyczaj od 4 do 72 godzin. Ma charakter połowiczy, pulsujący, nasila się przy zwykłej aktywności fizycznej i może mieć umiarkowane lub znaczące nasilenie. Dodatkowo, migrenie często towarzyszą nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na dźwięki i światło. U części pacjentów przed bólem głowy występują charakterystyczne zaburzenia widzenia, a czasem zaburzenia czucia – wtedy mówimy o migrenie z aurą. Częstotliwość napadów migreny jest różna, a u niektórych pacjentów migrena przekształca się w migrenę przewlekłą.

Migrena przewlekła rozwija się stopniowo, przechodząc z migreny epizodycznej, z rzadkimi napadami, w migrenę epizodyczną z częstymi atakami, a następnie w formę przewlekłą. Szacuje się, że migrena przewlekła dotyczy około 1,4–2,2% populacji na świecie, a objawia się codziennym lub niemal codziennym bólem głowy. Jeśli ból głowy występuje przez co najmniej 15 dni w miesiącu, z czego przynajmniej 8 dni ma charakter bólu migrenowego, a objawy utrzymują się przez minimum 3 miesiące, można rozpoznać migrenę przewlekłą. Należy podkreślić, że nadmierne stosowanie leków przeciwbólowych, szczególnie tych dostępnych bez recepty, może prowadzić do rozwoju migreny przewlekłej oraz bólu głowy z nadużywania leków.

1 lipca 2022 r. Ministerstwo Zdrowia wprowadziło pierwszy polski program lekowy dla pacjentów z migreną przewlekłą (B.133). W ramach tego programu, pacjenci mogą otrzymać pełnopłatną terapię toksyną botulinową typu A w I linii leczenia, a w II linii leczenia dostępne są przeciwciała monoklonalne przeciwko peptydowi pochodnemu genu kalcytoniny (CGRP) – erenumab lub fremanezumab.

Pacjenci, którzy chcą być objęci leczeniem migreny przewlekłej w ramach programu lekowego NFZ, muszą udać się na wizytę kwalifikacyjną do Poradni Neurologicznej. Wymagane jest skierowanie od lekarza POZ lub specjalisty z Poradni Neurologicznej z rozpoznaniem migreny.

1. Rozpoznanie migreny przewlekłej Do programu kwalifikowani są pacjenci powyżej 18. roku życia z rozpoznaną migreną przewlekłą, potwierdzoną przez lekarza prowadzącego.
2. Nieskuteczność leczenia profilaktycznego Kolejnym warunkiem zakwalifikowania do programu jest udokumentowanie nieskuteczności, braku tolerancji lub przeciwwskazań do stosowania przynajmniej dwóch doustnych terapii profilaktycznych migreny przewlekłej. Lekami branymi pod uwagę są: kwas walproinowy, topiramat i amitryptylina. Muszą być one stosowane w odpowiednich dawkach przez co najmniej 3 miesiące. Wymagane dawki to:

• Topiramat: 100–200 mg/24h
• Kwas walproinowy lub jego pochodne: 500–1500 mg/24h
• Amitryptylina: 50–150 mg/24h

Jeśli po 3 miesiącach stosowania tych leków nie występuje poprawa, tj. zmniejszenie liczby dni z bólem głowy o co najmniej połowę, można uznać leczenie za nieskuteczne. Dokumentacja medyczna powinna zawierać informacje o działaniach niepożądanych lub przeciwwskazaniach do stosowania tych leków. Kwas walproinowy jest przeciwwskazany u kobiet w wieku rozrodczym, a topiramat może być stosowany tylko przy jednoczesnej skutecznej antykoncepcji.

1. Dzienniczek bólu głowy Pacjent powinien również przedstawić dzienniczek bólu głowy prowadzonego przez co najmniej 3 miesiące. Dzienniczek powinien zawierać informacje o liczbie dni z bólem głowy, jego typie, intensywności, czasie trwania oraz dodatkowych objawach, jak nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło i dźwięk. Należy również odnotować stosowane leki i ich skuteczność w przerywaniu napadów migrenowych. Wzór dzienniczka oparty jest na zaleceniach Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy (PTBG) i Polskiego Towarzystwa Neurologicznego (PTN).
2. Badania obrazowe Pacjent powinien dostarczyć wyniki wcześniejszych badań obrazowych mózgu.
3. Kwestionariusz jakości życia pacjenta z migreną (MIDAS) W trakcie wizyty kwalifikującej pacjent wypełnia kwestionariusz MIDAS, który pomaga ocenić wpływ migreny na jakość życia. Kwestionariusz omawiany jest przez lekarza kwalifikującego.
4. Brak przeciwwskazań do leczenia toksyną botulinową Podstawowym warunkiem jest brak przeciwwskazań do leczenia toksyną botulinową typu A. Bezwzględne przeciwwskazania to: nadwrażliwość na toksynę botulinową, zakażenie w miejscu podania leku, choroby neurologiczne takie jak miastenia, a także stosowanie niektórych leków w okresie dwóch tygodni przed terapią. Toksyna botulinowa jest także przeciwwskazana u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Podczas wizyty kwalifikacyjnej lekarz szczegółowo omawia plan leczenia i oczekiwane efekty, a także podejmuje decyzję, czy pacjent może być zakwalifikowany do programu leczenia migreny przewlekłej, refundowanego przez NFZ.