Pomimo że migrena dotyka ponad miliard osób na świecie, jej diagnostyka wciąż pozostaje wyzwaniem. Rozpoznanie choroby opiera się głównie na analizie objawów oraz wykluczeniu innych możliwych przyczyn bólu głowy, w czym pomocne są badania obrazowe takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Międzynarodowe Towarzystwo Bolów Głowy ustaliło kryteria diagnostyczne dla trzech typów migren: migreny z aurą i bez aury oraz migreny przewlekłej [1–3].

Migrena bez aury charakteryzuje się nawracającymi atakami bólu głowy, które trwają od 4 do 72 godzin. Charakterystyczny dla tego rodzaju migreny jest pulsujący ból zlokalizowany jednostronnie, któremu towarzyszą mdłości oraz nadwrażliwość na światło i/lub zapachy. Nasilenie bólu jest umiarkowane lub silne i jest intensyfikowane przez aktywności fizyczne [3].

Aura to zespół objawów neurologicznych, które zazwyczaj występują przed atakiem migreny. U 90% pacjentów z cierpiących na ten typ migreny występuje aura oczna (wizualna). Objawia się ona zaburzeniami widzenia, takimi jak plamki, błyski czy nawet chwilową utratą widzenia. Do rzadszych objawów zaliczane są sztywnienie twarzy czy języka, a także zaburzenia mowy. Należy pokreślić, że dolegliwości związane z aurą są w pełni odwracalne [3].

Migrena chroniczna jest najbardziej uciążliwą postacią tego schorzenia ze względu na częstotliwość występowania ataków. Chorzy doświadczają bólu głowy przez co najmniej 15 dni w miesiącu, co daje przynajmniej połowę dni w miesiącu z bólem. Migrena chroniczna jest diagnozowana u pacjentów, u których taki stan utrzymuje się przez przynajmniej 3 miesiące, a przez co najmniej 8 dni w miesiącu ból głowy ma cechy charakterystyczne dla migreny. Największym wyzwaniem w jej diagnostyce jest odróżnienie jej od migreny spowodowanej nadużywaniem leków przeciwbólowych [3,4].

U większości pacjentów ataki migreny nawracają przez całe życie z różną intensywnością i częstotliwością. Migrenowe bóle głowy występują powszechnie już u dzieci, a ich nasilenie obserwuje się w okresie dojrzewania. U siedmioletnich dzieci częstotliwość występowania migreny szacuje się na 1-3%, natomiast dla dzieci w wieku 7-15 lat wskaźnik ten jest znacznie wyższy i wynosi 4-11%. Przed okresem dojrzewania nie obserwuje się różnicy w częstości występowania migreny ze względu na płeć. Jednak, po tym okresie ataki występują 2-3 razy częściej u dziewcząt. Zarówno u dzieci, jak i u młodzieży atak bólu może trwać krócej (od 2 do 72 godzin), znacznie częściej występują objawy żołądkowo-jelitowe, a ból może występować po obustronnie i nie mieć charakteru pulsacyjnego [5–7].

Pik częstotliwości występowania migreny obserwuje się u osób między 18. a 44. rokiem życia. U kobiet szczyt jej występowania przypada na okres reprodukcyjny. Ta zwiększona częstotliwość napadów związana ze zmianami hormonalnymi, które towarzyszą menstruacji, przyjmowaniu antykoncepcji hormonalnej, a także ciąży [1,5,8].

U większości kobiet migrena ustępuje w trakcie trwania ciąży. Poprawa samopoczucia oraz zmniejszona częstotliwość i intensywność napadów jest obserwowana zwłaszcza w II i III trymestrze. Jednak, jeśli ataki nie ustępują, leczenie jest znacznie utrudnione ze względu na okrojoną dostępność leków, które są bezpieczne dla nienarodzonego dziecka. Warto podkreślić, że również w trakcie karmienia piersią, należy zachować szczególną ostrożność i konsultować z lekarzem przyjmowane leki ze względu na potencjalne ryzyko dla niemowlęcia [5,9].

Częstość występowania ataków migreny spada wraz z wiekiem. U pacjentów powyżej 50. roku życia, u których występują objawy przypominające migrenę, należy wykluczyć inne potencjalne przyczyny bólu głowy. Przy leczeniu osób w wieku starszym należy uwzględnić także choroby współistniejące i leki przyjmowane na stałe, w celu zminimalizowania ewentualnych zdarzeń niepożądanych [5].

Aktualnie nie dysponujemy metodami terapeutycznymi, które pozwoliłyby na trwałe wyleczenie migreny. Terapia powinna być dostosowana do intensywności napadów oraz ogólnego stanu zdrowia chorego. Leczenie doraźne ma na celu przerwanie ataku migreny. Przy bólu łagodnym do umiarkowanego zalecane są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen, kwas acetylosalicylowy (ASA) oraz paracetamol, lub ich kombinacja np. paracetamol, ASA i kofeina. Przy wyższym nasileniu bólu za złoty standard uważane są tryptany, zalecane zwłaszcza pacjentom, którzy mają przeciwwskazania do stosowania NLPZ. Tryptany charakteryzują się wysoką skutecznością w przerywaniu ataku migreny i mogą być stosowane w każdej jego fazie. Zalecane jest jednak, aby przyjmować je na początku ataku, kiedy ból nie osiągnie jeszcze pełni intensywności. Warto podkreślić, że u około 30% chorych, przyjęcie pierwszej dawki tych leków może spowodować wystąpienie migreny nawrotowej. Tryptany nie są zalecane osobom z nieleczonym nadciśnieniem tętniczym, a także chorym po udarze mózgu czy zawale serca [10].

Odmienne schematy leczenia stosowane są w terapii profilaktycznej migreny. Jej głównym celem jest zmniejszenie natężenia bólu oraz liczby napadów, a także redukcja przyjmowanych leków w celu doraźnego uśmierzenia bólu. Najczęściej stosowanymi lekami są beta-blokery (np. propranolol), blokery kanałów wapniowych (np. flunaryzyna), leki przeciwdepresyjne (np. amitryptylina), a także leki przeciwpadaczkowe (np. kwas walproinowy) oraz toksyna botulinowa. Toksyna botulinowa jest neurotoksyną, która po iniekcji prowadzi do miejscowej i odwracalnej denerwacji. Serie iniekcji należy powtarzać kilkukrotnie, co około trzy miesiące, nawet jeśli po dwóch pierwszych seriach nie nastąpi poprawa. Warto podkreślić, że toksyna botulinowa powinna być wstrzykiwana w ściśle określone miejsca, a zabieg powinien wykonywać doświadczony lekarz [10].

W leczeniu migreny chronicznej mają również zastosowania przeciwciała monoklonalne, w tym erenumab. Jest to przeciwciało monoklonalne skierowane przeciwko receptorowi białka CGRP (CGRPR), które jest kluczowe w patomechnizmie migreny. Uniemożliwia ono połączenie CGRPR z jego ligandem CGRP, tym samym hamując jego aktywność. Od 1 lipca 2022 roku terapia erenumabem  jest w pełni finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia dla pacjentów z migreną przewlekłą [10–12].

Należy podkreślić, że leczenie powinno być indywidualnie dostosowane do stanu chorego, chorób współistniejących, przyjmowanych leków, a także objawów i przebiegu migreny. W celu ustalenia planu leczenia i określenia najkorzystniejszej strategii terapeutycznej skonsultuj się ze swoim lekarzem.

Obraz migreny, jej przebieg i intensywność, zmienia się wraz z wiekiem, a jej ataki często nawracają przez całe życie. Obecnie nie dysponujemy strategiami terapeutycznymi, dzięki którym możliwe byłoby jej wyleczenie. Jednak odpowiednio postawione rozpoznanie pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia, zarówno doraźnego, jak i prewencyjnego, a co za tym idzie, podniesienie komfortu życia chorego.
Jak radzić sobie z migreną na co dzień? Jak styl życia wpływa na tę chorobę. O tym dowiesz się z tego artykułu.