Padaczka (epilepsja) jest chorobą przewlekłą i jednym z najczęściej występujących schorzeń neurologicznych. Jest to złożony zespół objawów związanych z zaburzeniami czynnościowymi mózgu, zależnych od predyspozycji genetycznych oraz ekspozycji na określone czynniki ryzyka [1,2]. Jest ona definiowana jako heterogenna choroba mózgu, którą charakteryzują powtarzające się napady [2–5]. Warto jednak podkreślić, że definicja tej choroby nie jest łatwa i jednoznaczna. Nie wszystkie bowiem drgawki są objawami padaczki, ale mogą być to drgawki gorączkowe, polekowe czy spowodowane odstawieniem alkoholu [6].

Epilepsja dotyka ludzi wszystkich ras, płci, osoby w różnym wieku i różnym statusie socjoekonomicznym. Najwyższe ryzyko jej występowania obserwuje się u niemowląt i seniorów [1,2]. Szacuje się, że na tę chorobę cierpi 0,5-1% populacji ludzkiej, czyli około 50-70 milionów ludzi na całym świecie, w tym około 400 tys. osób w Polsce. Biorąc pod uwagę jej niejednorodność dotyczącą zarówno manifestacji klinicznej, przyczyn, ale również leczenia i prognoz dla pacjentów, pozyskanie szczegółowych danych epidemiologicznych jest utrudnione [1,2,5,7].

Padaczka jest chorobą o wysokim wskaźniku odpowiedzi na leczenie i u około 70% chorych jest ona z powodzeniem kontrolowana farmakologicznie [8]. Głównym celem jej leczenia jest uniknięcie napadu padaczkowego przy możliwie najmniejszych efektach niepożądanych [5]. Pomimo że w przeciągu ostatnich dwóch dekad leczenie padaczki zostało zrewolucjonizowane, to nadal około jedna trzecia pacjentów cierpi z powodu jej nawracających napadów [5].

Charakterystycznymi objawami epilepsji są powtarzalne napady drgawkowe, które związane są z utratą świadomości lub jej zaburzeniami. Ryzyko nawrotu napadu szacuje się na ponad 60% [2]. Do najczęściej występujących objawów epilepsji zalicza się konwulsje. W większości przypadków mają one początek jako ataki ogniskowe, ale po czasie mogą przejść w ataki uogólnione [4] Warto podkreślić, że podobnie jak w przypadku migreny, napad ogniskowy w padaczce może być poprzedzony aurą. Należy do niej szerokie spektrum symptomów i najczęściej objawia się ona jako zaburzenia wrażeń zmysłowych, np. wzroku czy węchu, ale również zaburzenia motoryczne, rozdrażnienie, irytacja, ból głowy, problemy ze snem oraz zaburzenia mowy. Aura może trwać od 10 minut do nawet kilku dni i utrzymywać się aż do pojawienia się ataku. Należy podkreślić, że napad ogniskowy może transformować do ataku uogólnionego, który najczęściej pojawia się bez objawów zwiastujących i zazwyczaj związany jest z utratą przytomności [4,9].

Objawami padaczki mogą być również nietypowe zachowania i/lub odbierane wrażenia [4]. Co więcej, epilepsja jest związana z zaburzeniami aktywności mózgu, więc jej objawy mogą dotyczyć wielu procesów, które są kontrolowane przez ośrodkowy układ nerwowy. Na manifestację kliniczną napadu wpływ ma nie tylko lokalizacja tych wyładowań, ale także ich rozchodzenie się [4].

Przykładowymi objawami mogą być:

• Brak kontroli nad wykonywaniem czynności, włączając w to niekontrolowane ruchy kończyn, a także wykonywanie czynności automatycznych;

• Zaburzenia świadomości, np. splątanie;

• Zaburzenia psychiczne takie jak lęk czy deja vu. [4]

Warto podkreślić, że u większości chorych każdy napad padaczki ma podobną manifestację kliniczną [4]. Sam atak trwa przeważnie krótko, bo od kilkunastu sekund do około 3 minut. Po ustąpieniu ataku chorzy często skarżą się na ból głowy, zmęczenie oraz ból mięśni [7]. Padaczka nie jest związana tylko z objawami fizycznymi, ale również z wywołanymi przez nie skutkami natury psychologicznymi, społecznymi i neurobiologicznymi [3]. Warto podkreślić, iż wdrożone leczenie może wywoływać skutki niepożądane i wpływać na funkcje poznawcze, psychiczne, neurologiczne, życie społeczne chorych, a także ich jakość życia [3,4,10]. Chorzy muszą dostosować swoje życie pod dyktando choroby, co często wpływa na równoległy rozwój depresji, kontakty międzyludzkie i zawodowe [2,8].

Atak padaczkowy wiąże się z wystąpieniem objawów będących wynikiem zaburzeń aktywności neuronalnej mózgu [2]. Podczas ataku epilepsji komórki nerwowe przewodzą impulsy w nieprawidłowy sposób, co prowadzi do powstawania napadowych zmian depolaryzacyjnych [4]. Napady padaczki również mogą być wynikiem uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego [4].

Do zdiagnozowania padaczki często wystarcza dokładnie przeprowadzony wywiad z pacjentem i obserwacja napadów, a do jej stwierdzenia wystarcza wystąpienie co najmniej dwóch nieprowokowanych ataków drgawek. Warto zaznaczyć, że heterogenna manifestacja choroby związana jest z odmiennymi predyspozycjami genetycznymi oraz ekspozycją na środowiskowe czynniki ryzyka [3,11]. Szacuje się, że u jednej trzeciej chorych epilepsja ma podłoże genetyczne, a u około połowy pacjentów nie udaje się ustalić przyczyny choroby.

Epilepsja jest przewlekłą chorobą neurologiczną spowodowaną nieprawidłowym przewodzeniem impulsów elektrycznych przez neurony. W rezultacie prowadzi to do powstawania napadowych zmian depolaryzacyjnych w mózgu. Do najczęstszych objawów epilepsji, obok drgawek, zaliczane są utrata lub zaburzenia świadomości, czasowe splątanie oraz brak kontroli nad wykonywanymi czynnościami bądź ich automatyczne powtarzanie. Podobnie jak w przypadku ataku migreny, chorzy na epilepsję niekiedy doświadczają tak zwanej aury zapowiadającej zbliżający się napad. U każdego pacjenta napad padaczki może mieć odmienną manifestację kliniczną, jednak każdy napad u danego pacjenta przebiega podobnie.

Jakie są dostępne metody leczenia padaczki? O tym dowiesz się z tego artykułu. Jak żyć z epilepsją na co dzień? Szczegóły znajdują się tutaj.