Do dzisiejszego dnia, jedynym narzędziem diagnostycznym, w pełni potwierdzającym chorobę Parkinsona jest badanie histologiczne patologicznej tkanki mózgowej. Z przyczyn oczywistych, jest ono możliwe dopiero pośmiertnie. W związku z tym, iż obecnie nie ma żadnego testu laboratoryjnego umożliwiającego jednoznaczną diagnozę, schorzenie to jest rozpoznawane jedynie na podstawie szczegółowej historii medycznej, analizy symptomów oraz dostępnych testów neurologicznych i fizykalnych.

Pierwszym i jednocześnie najważniejszym narzędziem diagnostycznym choroby Parkinsona jest szczegółowy wywiad i badanie fizykalne przeprowadzone przez neurologa. Specjalista będzie

w stanie postawić diagnozę, opierając się o poniższe aspekty:

• szczegółowa analiza objawów,
• ewentualne schorzenia i dolegliwości przewlekłe,
• obecnie przyjmowane leki,
• historia rodzinna, czynniki genetyczne,
• ocena sprawności rąk i nóg,
• ocena napięcia mięśniowego,
• analiza chodu, wielkości kroków,
• zdolności do nagłej zmiany kierunku poruszania,
• umiejętność utrzymania równowagi,
• analiza ekspresji twarzy,
• ocena aparatu mowy,
• obserwacja drżenia spoczynkowego oraz w ruchu,
• sztywność kończyn i szyi,
• analiza postawy.

Choć nie ma badań laboratoryjnych, które byłyby markerowymi w tej chorobie, lekarz najprawdopodobniej zleci podstawowe analizy, takie jak morfologia krwi, elektrolity, poziom glukozy, TSH, próby wątrobowe, mocznik i kreatynina. Wyniki te pozwolą wykluczyć inne stany chorobowe, które mogłyby powodować podobne objawy. Możliwe jest także wykonanie obrazowego badania głowy takiego jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Należy jednak pamiętać, iż te elementy diagnostyczne nie są znacząco pomocne w diagnozowaniu Parkinsona. Nie potwierdzą one choroby, jednak pozwolą na uzyskanie szerszego obrazu zmian w organizmie i wykluczą inne stany chorobowe.

Początki choroby, jak i jej przebieg, mogą być zupełnie inne u każdego z pacjentów i jest to cecha wysoce indywidualna. Zazwyczaj schorzenie to zaczyna się od subtelnych objawów obejmujących drżenie rąk lub samych palców. Pojawia się poczucie sztywności mięśni, ogólne spowolnienie oraz trudności w utrzymaniu równowagi. Charakterystyczna dla Parkinsona jest asymetria objawów, które początkowo obejmują jedynie jedną stronę ciała. Ta cecha pozwala odróżnić tę chorobę od innych powszechnych zaburzeń ruchowych. Pacjenci zauważają zmiany w poruszaniu się. Pojawia się trudność w rozpoczęciu ruchu oraz niestabilność.

Wraz z postępem choroby, nasilają się także jej objawy. Drżenie kończyn, sztywność mięśni, jak i ogólne spowolnienie oraz zaburzenia równowagi stają się coraz bardziej dotkliwe. Osoby z zaawansowanym Parkinsonem często mają problemy z kontrolowaniem mięśni twarzy, co przekłada się na trudności z wyraźnym mówieniem. Schorzenie wpływa na codzienne czynności takie jak jedzenie, ubieranie się czy higiena osobista, które to do tej pory nie sprawiały problemu. Narastające ograniczenia w samodzielnej egzystencji negatywnie odbijają się na psychice pacjentów. Doświadczają oni depresji, stanów lękowych oraz licznych zaburzeń emocjonalnych.

Niestety, choroba Parkinsona jest chorobą przewlekłą. Leczenie ma na celu łagodzenie objawów oraz poprawę jakości życia pacjentów. Główne metody leczenia to:

• Leki przeciwparkinsonowskie:

Lewodopa

Bezapelacyjnie, największym przełomem w leczeniu choroby Parkinsona było wprowadzenie leku lewodopa, którego zadaniem jest uzupełnienie niedoboru dopaminy. Obecnie jest to tzw. złoty standard w leczeniu tego schorzenia, a terapia jest stosunkowo prosta do prowadzenia. Lek ten jest przekształcany w mózgu w dopaminę, co pozwala wyrównać niedobory tego neuroprzekaźnika. Bywa stosowany w połączeniu z karbidopą, będącą inhibitorem lewodopy, stymulującym proces jej przekształcania w dopaminę. Po kilkuletnim stosowaniu leku, u około połowy pacjentów pojawiają się zaburzenia ruchowe oraz neuropsychiatryczne.

Agoniści dopaminy

Grupa leków stosowanych głównie w leczeniu objawowym choroby Parkinsona. Działają na receptory D w części postsynaptycznej mózgu, która nie podlega neurodegeneracji. Leki te zarówno zwiększają dostępność dopaminy, jak i naśladują jej działanie. Ich dużą zaletą jest długi czas działania, co sprawia, że pacjenci nie muszą ich przyjmować kilka razy dziennie.

Inhibitory COMT

Rodzaj leków działających na układ dopaminergiczny i pomagających w zwiększeniu dostępności dopaminy w mózgu. Inhibitory te są często stosowane w terapii z lewodopą, gdyż wydłużają jej czas działania.

Inhibitory MAO-B

Leki te blokują enzymy niszczące dopaminę w mózgu. Wpływają także na lepsze i dłuższe działanie lewodopy, jeśli są podawane jednocześnie.

• Terapia zajęciowa i rehabilitacja

Choć nie leczą samej choroby, to mogą być wyjątkowo pomocne w poprawie jakości życia oraz utrzymaniu zdolności funkcjonalnych u pacjentów. Dostosowane do indywidualnych potrzeb każdej osoby mogą znacznie poprawić:

– funkcje motoryczne, ograniczając drżenie i sztywność mięśni oraz pomóc w utrzymaniu postawy ciała i poruszaniu.

– funkcje poznawcze, rozwijając uważność pacjentów oraz pracując nad zapamiętywaniem.

– emocjonalność i zdrowie psychiczne, dając poczucie bezpieczeństwa, opieki i zainteresowania ze strony terapeutów.

Choroba Parkinsona jest jednostką chorobową o różnorodnym przebiegu i tempie postępowania zmian, a jej leczenie jest zwykle indywidualne i dostosowywane do potrzeb pacjenta. Podstawą w pracy z chorymi jest regularna opieka lekarska oraz wsparcie psychologiczne, gdyż mogą one pomóc w zarządzaniu objawami i poprawieniu jakości życia osób dotkniętych tą chorobą.

Jak żyć z chorobą Parkinsona na co dzień? O tym jak odnaleźć się w nowej rzeczywistości przeczytasz w tym artykule.